Okul öncesi dönemde sosyalleşme ve yasaklar

Okul döneminde birçok çocuğun eve "Anne, Ali beni itti" gibi şikayetlerle geldiği olmuştur.

Ya da tam tersi bazı anne-babalar, çocuklarının diğerlerine zarar verdiği şikayetleri ile karşılaşmıştır. Bu durumda çoğu anne ne söyleyeceğini, nasıl tepki vereceğini bilemez. Genellikle de çocuklarına kendilerini nasıl koruyacaklarını anlatmaya başlarlar.

3 yaşından itibaren anne ile bağımlı ilişkiden uzaklaşmaya başlayan çocuklar, daha hareketli ve özgür olurlar. Bu dönemde çocuğa, diğerlerine ve çevreye zarar vermemesi yönünde kurallar konulmalı ve şiddet de yasaklanmalıdır. Ancak bu yasaklamalar şiddet kullanmadan, gerekirse nedenleri tekrar tekrar anlatılarak yapılmalıdır. Aksi halde yetişkinden fırsat bulduğu ilk anda çocuk şiddete başvurur.

Çocuğunuzun her türlü duygusunu kabul ederseniz, onun istenmeyen davranışlarda bulunmasını engellemiş olursunuz. Örneğin kardeşini kıskanan ve o an için ondan nefret eden çocuğunuzun "Senden nefret ediyorum" demesini tolere edebilirseniz, gidip kardeşine vurmasını bir şekilde engellemiş olursunuz. Sözel olarak duygularını ifade etmesi için onu teşvik etmelisiniz, çünkü kendisini kolay ifade eden bir çocuk sorunlarını daha kolay çözecektir.

Çocuğunuz 5 yaşına gelince "empati" kavramı yavaş yavaş gelişmeye başlayacaktır. Karşısındaki kişiye saygı duymayı ve onların kalbini kırmamayı da öğrenecektir. Çocuğunuzun kendi duygularını ve başkalarının duygularını fark etmesine yardımcı olmak için onunla rol değiştirme oyunları oynayın. Böylece hem karşısındaki kişinin duygularını anlayabilmeyi hem de kendi duygularını nasıl ifade edeceğini öğrenmiş olacaktır.

Genellikle çocukların içindeki agresyonun ilk belirtileri yuva yıllarında ortaya çıkar. Böyle bir durumda çocuğunuz kendini iyi hissetmediği için, ne sizin tavsiyelerinizi dikkate alacak ne de iyi olmak için çaba sarf edecektir. Unutmayın, şiddeti şiddetle durdurma çabanız ileride daha büyük patlamalara sebep olur. Yapmanız gereken çocuğunuzun duygusunu değiştirmektir.

Bazı zamanlarda çocuğunuzu düşünmesi için odasına göndermeniz de faydalı olabilir. Ancak bunun yerini ve zamanını çok iyi ayarlamanız gerekmektedir. Özellikle yerin iyi ayarlanmadığı durumlar, (bütün sınıfın önünde onu diğer odaya yollamak gibi) çocuğun küçük düşmesine neden olur. Bu da daha çok sinirlenmesinden ve krizin büyümesinden başka bir işe yaramaz.Ailelere önemli ipuçları

* Çocuğunuzun "saldırgan" davranışlarına şiddetle sınır koymaya çalışmayın

* Sosyal kurallar için gerekirse tekrar tekrar açıklamalar yapın

* Çocuğunuzun "yasakları" değerlendirebilme becerisini geliştirin

* Sosyal yasakların, iyi konulduğunda çocuğunuzun gelişimine yardım eden yapılar olduğunu unutmayın

* Onları anlamaya, davranışlarının nedenlerini bulmaya çalışın

* Cezalandırmadan direkt duygularına yönelin

* Olumlu davranışa teşvik edin

* Empati duygusunu geliştirebilmek için rol oyunları oynayın

* Duygularını kabul edin fakat onları olumlu gösterebilmesi için de yardımcı olun

* Onlara model olun, sorunları nasıl çözdüğünüzü gösterin

Feriha Dildar ŞENKAYA

Uzman Pedagog